BABICA - Strona domowa

Antoni Szmigiel, były poseł Sejmu Ustawodawczego 1919-1922 oraz I kadencji 1922-1927, prawnik i działacz ludowy

Antoni Szmigiel urodził się w Babicy, 12 maja 1884 roku w rodzinie chłopskiej, Kaspra i Agnieszki z Żelaznych, kobiety bardzo religijnej i która praktycznie poświęciła się wychowaniu dzieci. W domu panowała atmosfera wzniosłego patriotyzmu. Ojciec-sympatyk i zwolennik ks. Stojałowskiego, prenumerował „Wieniec” i „Pszczółkę”. Od najmłodszych lat przejawiał zainteresowanie problematyką życia wiejskiego. Przyroda nastręczała mu rzeczy ciekawych i czyniła okazje do jej poznawania. Wiele dobrego w ukształtowanie jego charakteru wniósł katecheta szkoły ludowej z Czudca ks. Leon Wiebeszczański, który był wikariuszem w czudeckiej parafii w latach 1889-1891 a także Tomasz Krzyś nauczyciel historii Polski i hodowli pszczół, oraz ks. Jan Kozak organizator pierwszych jasełek w Czudcu. Jak później powiedział, to religia wpłynęła na rozwój jego umysłowości i wyobraźni.

Obrazy religijne umiejętnie tłumaczone przez ks. Wiebieszczańskiego otwierały przed nim cały świat. W 1905 r. ukończył gimnazjum w Rzeszowie. Zapoznawał się z nowymi ludźmi, którzy oddziaływali na jego umysł i charakter. Niebagatelną rolę odegrali tu tacy nauczyciele jak: prof. dr Bronisław Bandrowski nauczyciel greckiego i filozofii, prof. Pęckowski nauczyciel historii, a także ks. katecheta Chmielnikowski. W 1909 r. ukończył Wydział Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 1905 r. związał się z działalnością polityczną w Polskim Stronnictwie Ludowym, a około 1910 roku został sekretarzem Zarządu Powiatowego PSL w Rzeszowie. W 1913 r. usunięto go ze stronnictwa za samowolne kandydowanie do Sejmu Krajowego, po czym zaczął wydawać „Gazetę Ojczystą”. Samo kandydowanie nie przyniosło sukcesów Antoniemu Szmiglowi. W konsekwencji związał się z endecją. W 1914 r. zaczął publikować swoje artykuły na łamach „Piasta”.

W latach 1914-1918 służył w armii austriackiej, uzyskując stopień plutonowego. Po zakończeniu wojny w 1919 r. wstąpił do Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast”. W 1918 r. był m.in. członkiem Sejmiku i Rady Przybocznej komisarza Powiatowej Komisji Likwidacyjnej w Krośnie, jako delegat robotników naftowych.

Z ramienia Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast” uzyskał w 1919 r. mandat poselski do Sejmu Ustawodawczego na lata 1919-1922, w okręgu wyborczym nr 43 Rzeszów. Na listę nr 13 PSL „Piast” oddało wówczas głos 51 wyborców z miasta Rzeszowa, 28461 z powiatu rzeszowskiego, 19625 z powiatu ropczyckiego oraz 3057 z powiatu strzyżowskiego. Łącznie oddanych było 51194 głosy. Był członkiem Klubów Parlamentarnych: PSL „Piast”, później Polskiego Stronnictwa Ludowego oraz czterech sejmowych komisji: Inwalidzkiej, Komunikacyjnej (był nawet jej sekretarzem), Ochrony Pracy oraz Przemysłowo-Handlowej. Jego aktywność poselska tego okresu to pięć przemówień sejmowych, trzy wnioski poselskie i kilka interpelacji. W dniach 24.06, 28.06 i 7.07. 1919 r. przemawiał w rozprawie szczegółowej nad projektem uchwały Sejmu Ustawodawczego w przedmiocie zasad reformy rolnej (do art. 2 o warunkach posiadania ziemi, do art. 4 pkt. g i art. 6 o przymusowym wykupie dóbr i maksimum indywidualnego posiadania ziemi oraz ponownie do art. 6), w dniu 19.07.1919 r. w rozprawie nad projektem ustawy o budowie linii kolejowej Rzeszów - Kolbuszowa - Tarnobrzeg i w dniu 3.08.1922 r. w rozprawie nad projektem noweli do ustawy z 18 marca 1921 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i ich rodzin oraz o zaopatrzeniu rodzin po poległych i zmarłych, których śmierć znajduje się w związku przyczynowym ze służbą wojskową.

Za swoją postawę została mu udzielona nagana (296/82), został przywołany do porządku czterokrotnie (296/78,313/56-57). Wykluczony z posiedzenia (313/57). Dokumenty sejmowe odnotowały w tym okresie także pogwałcenie nietykalności poselskiej posła Szmigla przez władze sądowe i żandarmerię powiatową w Białej Podlaskiej.

Podejmował sprawy trudne. Przykładowo: 17 lutego 1919 r. złożył interpelację do „pp. Ministrów rolnictwa i aprowizacji w sprawie niewłaściwej gospodarki pani Uznańskiej, właścicielki dóbr Czudec, powiat Strzyżów i dóbr Tyczyn pow. Rzeszów w Małopolsce”. Informował w niej o wielkiej niegospodarności Pani Uznańskiej, która była właścicielką 8 obszarów dworskich, najlepszej ziemi z lasami włącznie. Miała duży młyn, gorzelnię, browar i tartak. Podkreślał, że wojna nie tylko jej nie dotknęła, ale się na niej wzbogaciła. Była w tym czasie najbogatszą właścicielką w powiecie, ale „nie wstydziła się” krzywdzić najbiedniejszej, głodnej ludności bezrolnej i małorolnej w parafii czudeckiej, zabierając dla siebie dwa i pól kwintala amerykańskiej mąki, przeznaczonej dla najbiedniejszych, głodnych ludzi. Uzasadniał to, że występuje złe gospodarowanie. Kosi się niedojrzałe jeszcze żyto dla bydła, a powinno być zebrane za miesiąc na zboże. A posiadaną koniczynę sprzedają chętnym na „pnisku” po 2000 kor. Z morga. Uprawiane jest tylko 2/3 pól, reszta wydzierżawiana, za 100 koron za mórg pod warunkiem znawożenia – co kosztuje na 1 morgu 1000 koron- a więc dzierżawa ma kosztować 1000 koron za rok. Są to oczywiście – pisze poseł Szmigiel – warunki nie do przyjęcia.

W następnej kadencji Sejmu I kadencji w latach 1922-1927, został wybrany posłem w okręgu wyborczym nr 46 Jasło, z listy nr 1 Polskiego Stronnictwa Ludowego. Na listę tę oddało głos z terenu powiatu jasielskiego 11441 wyborców, z powiatu mieleckiego 9072 głosy, z powiatu kolbuszowskiego 9105 głosów, z powiatu tarnobrzeskiego 4917 głosów, z powiatu ropczyckiego 18591 głosów, z powiatu strzyżowskiego 6722 głosy. Łącznie wyborcy oddali na tę listę 59848 głosów, uzyskując 4 mandaty.

Ślubowanie poselskie złożył 1 grudnia 1922 r. na drugim posiedzeniu Sejmu tej kadencji. Zaangażował się w Klubie Parlamentarnym PSL, był członkiem Komisji do Walki z Drożyzną oraz Komisji Opieki Społecznej i Inwalidzkiej. Jego aktywność poselska w tej kadencji to: trzy przemówienia sejmowe 20.06.1924 r., 3.06.1925 r., i 7.02.1927 r. Złożył jeden wniosek oraz pięć interpelacji poselskich. 21 kwietnia 1923 r. wybrany do Państwowej Rady Emigracyjnej. Dnia 30.06.1927 r. przedstawił wniosek w sprawie budowy linii kolejowej Rzeszów - Tyczyn - Błażowa - Brzozów - Sanok (331/30). W 1927 r. miał spór prawny z sądem powiatowym we Lwowie (338/4).

Sytuacja jaka była wówczas na polskiej wsi była mu doskonale znana. Nie bał się ostrych wypowiedzi. Przykładowo: 7 lutego 1927 r. przemawiając na forum Sejmu, w imieniu klubu sejmowego PSL „Piast” powiedział: „W miarę wzrostu bezrobocia potrzeby emigracyjne i kwestia emigracyjna staje się coraz bardziej paląca. Być krajem emigracyjnym to nie jest nic ubliżające, i ja się nie zgodzę z tymi Panami, którzy powiadają, że emigracja to jest nieszczęście dla Polski. Owszem, emigracja świadczy o żywotności narodu, a dobrze zorganizowana i dobrze postawiona może stać się dobrodziejstwem. (…) Otóż na rzecz emigracji nic się nie robi. Może rząd robił coś, może coś robi, może się bawi, ale my nie widzimy, prócz tego, że wrota przed polskimi emigrantami są zamknięte, choć może nie zawsze z winy rządu. Ale to jest winą naszego rządu, że nie zorganizował dotąd emigracji ani sezonowej, ani osadniczej. (…) W takiej np. Brazylii są urzędy kolonizacyjne towarzystw włoskich i niemieckich, a wiadomo przecież, że Niemcy i Włosi gospodarczo lepiej stoją od nas i mogliby się pomieścić lepiej u siebie, mogliby wyjeżdżać do swoich kolonii, jeżeli nie Niemcy, to Włosi.”.

W konkluzji poseł zawnioskował do rządu w zakresie spraw emigracyjnych o dwie rzeczy:
1. „Sejm wzywa rząd do poczynienia starań celem zorganizowania emigracji zarobkowej i osadniczej dla bezrolnych chłopów;
2. Sejm wzywa Rząd do przygotowania planu na przydzielenie Państwowego Urzędu Emigracyjnego do Ministerstwa Spraw Zagranicznych i na skasowanie Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej”.

Jesienią 1927 r. poparł rozłamową grupę Jakuba Bojki, który wystąpił z PSL „Piast” i utworzył prosanacyjne Zjednoczenie Ludu. Wniósł wiele pracy przy organizowaniu wyborów do Sejmu, najpierw na Podlasiu w 1919 r., później na ziemi wileńskiej w 1922 r., oraz we Wschodniej Małopolsce. Mandat poselski wygasł ostatecznie Antoniemu Szmiglowi w 1927 r.

Szóstego listopada 1927 r. został wykluczony z Polskiego Stronnictwa Ludowego „Piast” za współpracę z obozem sanacji zw. także belwederskim. Następnie prowadził aktywną działalność w kółkach rolniczych, wstąpił do Towarzystwa Szkoły Ludowej, oraz angażował się w sprawnym funkcjonowaniu Składnicy Terenowej w Rzeszowie. Zamieszczał artykuły w „Przyjacielu Ludu”, „Piaście” i innych pismach ruchu ludowego. W latach 30-tych minionego wieku jako polityk blisko związany z sanacją, usiłował zorganizować na Rzeszowszczyźnie Chłopskie Stronnictwo Rolnicze.

Antoni Szmigiel podczas II wojny światowej nie prowadził działalności konspiracyjnej, nie angażował się w aktywnym, na tym terenie ruchu oporu. W 1946 r. wstąpił do konkurencyjnego wobec PSL S. Mikołajczyka, prokomunistycznego PSL „Nowe Wyzwolenie”, a w latach 1946-1947 wchodził w skład jego Rady Naczelnej. W tych latach aktywnie wspierał jako stały korespondent „Jedność Ludową” - organ PSL „Nowe Wyzwolenie”. Zasiadał również we władzach wojewódzkich tego stronnictwa. Z tej partii kandydował, bez powodzenia w wyborach do Sejmu Ustawodawczego w styczniu 1947 r. Po przegranych wyborach, aż do śmierci w 1958 r. nie angażował się już do działalności politycznej.

Związek małżeński Antoni Szmigiel zawarł w 1922 r. z Katarzyną Pasternak. Wspólnie dochowali się siedmiorga dzieci: syna Kazimierza - żona Stanisława Jaremko, córkę Łucję – mąż Franciszek Kuś, córkę Barbarę – mąż Bronisław Szczepan, syna Jana – żona Genowefa Lasota, córkę Krystynę – mąż Zbigniew Ostrowski, córkę Małgorzatę – mąż Antoni Betlej i syna Bolesława – żona Maria Marta Moskwa.

Posiadali 2-morgowe gospodarstwo rolne w Babicy, gdzie zbudowali okazałą murowaną willę. Okresowo spełniała ona rolę domu letniskowego. Gospodarstwo uzupełniały dzierżawy. W latach trzydziestych szeroko zaangażował się w życie wiejskie. Z zachowanych dokumentów po działalności Rady Gminy wynika, że przez okres kilku lat poseł Antoni Szmigiel pełnił obowiązki przewodniczącego Rady Gminy. Jego zastępcą był Franciszek Pasternak, a w jej skład wchodzili: Henryk Mac, Andrzej Bieda, Andrzej Szczepan, Michał Hawryło, Władysław Ostafiński, Józef Pasternak, Franciszek Kowalski, Józef Sułek, Franciszek Nowak, Franciszek Pasternak, Jan Pasternak, Franciszek Szczepan i Michał Pasternak.

Nadmienić należy, że funkcja wójta była płatną i wynosiła w 1926 r. 65 zł. Pisarz gminny zarabiał 150 zł, wydatki kancelaryjne wynosiły 20 zł. Oglądacz zwłok pobierał 15 zł, oglądacz bydła i upraw 15 zł, policjant gminny 120 zł. Na utrzymanie szkoły przeznaczono 1360 zł, na konserwację dróg gminnych 335 zł i na pożarnictwo 40 zł. Poseł angażował się także w działalności utworzonej z jego inicjatywy 14 sierpnia 1927 r. Kasy Stefczyka, która prowadziła działalność także na terenie Czudca, Przedmieścia Czudeckiego i Wyżnego.

Ciekawe powojenne refleksje Antoniego Szmigla i sytuacja wśród "ludowców" na wsi polskiej
opublikowane w "Dzienniku Rzeszowskim" R.2 1946 r., nr 132 (353), s. 3

Ciekawym faktem jest to, że Babica w tamtym czasie miała „swojego” posła, wiele wykształconych osób, a tymczasem jak popatrzymy w historię, to w 1925 r. pod kierownictwem Franciszka Urbana rozpoczęto budowę domu ludowego, która trwała...13 lat. Szkoda, że Babica w okresie tym niczym nie wyróżniała się wśród okolicznych miejscowości. Bliskość miasta, letniskowe położenie, szybki rozwój inteligencji oraz wpływy emigrantów powinny wpłynąć na jej rozwój. Tak jednak się nie stało...

Poseł Antoni Szmigiel zmarł 12 lutego 1958 r. i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Czudcu.

Interpelacje poselskie posła Antoniego Szmigla

W dokumentacji Sejmu zachowały się interpelacje składane przez posła Antoniego Szmigla. Dowodzą o tym, że poseł wykazywał różnorodne zainteresowania problemami całego kraju, a nie tylko Rzeszowszczyzny. Zachowano oryginalne zapisy z dokumentów sejmowych. Są to m. in.:

RPII/1/3700 IP - Interpelacja p. Szmigla i kol. P. S. L. [PSL] "Piast" do p. Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w sprawie lekkomyślnej praktyki przy obsadzaniu inspektoratów szkolnych i ich zastępców.
RPII/1/3701 IP - Interpelacja p. Szmigla i kol. P. S. L. [PSL] "Piast" do pp. Ministrów Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego oraz Spraw Wewnętrznych w sprawie oskarżenia, rzuconego publicznie na Sejm i Rząd przez księdza proboszcza w Kolbuszowej, w woj. lwowskiem, diecezja tarnowska.
RPII/1/2250 IP - Interpelacja p. Szmigla i tow. z klubu P. S. L. "Piast" [PSL] do pp. Ministrów Spraw Wojskowych, Pracy i Opieki Społecznej, Skarbu i Sprawiedliwości w sprawie niewykonywania ustawy z dn. 12 lutego 1924 r. w przedmiocie częściowej zmiany ustawy z dnia 18 marca 1921 r. o zaopatrzeniu inwalidów itd.
RPII/1/383 IP - Interpelacja p. Brodackiego i tow. z klubu P. S. L. [PSL] w przedmiocie rabunkowej gospodarki w lasach pow. strzyżowskiego, w gminach: Wysoka, Oparówka i innych.
RPII/1/110 IP - Interpelacja p.[Antoniego] Szmigla i tow. z klubu P.S.L. do p. Ministra Sprawiedliwości w sprawie taryfy notarialnej.
RPII/1/561 IP - Interpelacja p. Szmigla i tow. z klubu P. S. L. [PSL] do p. Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawie zawieszenia w urzędowaniu komisarza starostwa w Strzyżowie p. Gwidona Dankiewicza.
RPII/0/3590 IP - Interpelacja p. Szmigla i tow. z klubu P. S. L. [PSL] do p.p. Ministrów Sprawiedliwości, Skarbu i Spraw Wojskowych w sprawie stronniczego postępowania dyrekcji okręgu skarbowego w Rzeszowie na niekorzyść inwalidy legionowego Jana Ożoga przy nadawania mu hurtowni tytoniu w Głogowie w pow. rzeszowskim i w sprawie przyspieszenia procesu cywilnego, wytoczonego lekkomyślnie i bezpodstawnie Skarbowi Państwa przez dotychczasową posiadaczkę tytoniu w Głogowie p. Chaję Beer.
RPII/0/2760 IP - Interpelacja p. Szmigla i towarz. z klubu P. S. L. [PSL] do p. Ministra Skarbu w sprawie niewłaściwego postępowania inspektora podatkowego p. Ogorzałka w Oświęcimiu (Małopolska) przy wymierzaniu podatku dochodowego i wojennego.
RPII/0/2724 IP - Interpelacja p. Szmigla i tow. z P. S. L. [PSL] do p. Prezydenta Ministrów w sprawie inwalidzkiej.
RPII/0/2775 IP - Interpelacja p. Szmigla i tow. z Kl. P. S. L. [PSL] do p. Ministra Robót Publicznych w sprawie zabezpieczenia przed zawaleniem mostu na Wisłoku w Siedliskach-Zarzecze w pow. rzeszowskim.
RPII/0/2601 IP - Interpelacja p. Szmigla i tow. z Klubu P. S. L. [PSL] do pp. Ministrów Spraw Wewnętrznych i Sprawiedliwości w sprawie zbrodniczego szykanowania włościan, przywożących produkty na targ do miasta, przez policję państwową w Rzeszowie i lekkomyślnego a mściwego karania tych włościan przez sądy.
RPII/0/207 IP - Interpelacja posłów Pluty, Szmigla, Pieniążka i towarzyszy do p. Ministra Komunikacji, w sprawie spalonych gospodarstw w Szklarach pow. Rzeszów w Galicji [Galicyi] od iskier lokomotywy kolejowej.
RPII/0/204 IP - Interpelacja posłów Pluty, Skrzypka, Szmigla i tow. do Pana Ministra Rolnictwa i Dóbr Państwowych w sprawie lichwiarskiego handlu ziemią i niszczycielskiej gospodarki leśnej, prowadzonej przez Aschera Silbera w Błażowy, powiat Rzeszów w Galicji.
RPII/0/292 IP - Interpelacja p. Pluty, Szmigla i tow. do Pana Ministra Komunikacji w sprawie nieporządków na kolejach.
RPII/0/727 IP - Interpelacja p. Potoczka, Szmigla i tow. P. S. L. [PSL] do Rządu w sprawie poboru ostatnich koni przez komisje wojskowe dla potrzeb armji [armii] małym rolnikom w Małopolsce, a zwłaszcza w powiecie Nowy Sącz, Rzeszów itd.
RPII/0/391 IP Interpelacja p. Szmigla i innych z klubu Piastowców do pp. Ministrów Rolnictwa i Aprowizacji w sprawie niewłaściwej gospodarki pani Uznańskiej, właścicielki dóbr Czudec, powiat Strzyżów i dóbr Tyczyn pow. Rzeszów w Małopolsce.

    Źródło:
1. Kto był kim w Drugiej Rzeczypospolitej (red.) J. M. Majchrowski, G. Mazur, K. Stepan, Warszawa 1994 s. 440.
2. „Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego”. Makieta. Warszawa 1989, s.439.
3. Pismo Kancelarii Sejmu Biblioteki Sejmowej (Archiwum Sejmu) nr BS-AS-231-16/04 z dnia 24 marca 2004 r. do autora publikacji.
4. Tadeusz Rzepecki, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 1919 roku, Poznań 1920, s.204.
5. Skorowidz osobowy do sprawozdań stenograficznych z posiedzeń plenarnych Sejmu-pos.1 (10.02.1919)-pos.342 (27.11.1922). Warszawa 1965. Maszynopis w Bibliotece Sejmowej, s.537-538.
6. Tadeusz i Witold Rzepeccy, Sejm i Senat 1922-1927. Poznań 1923, s.291, 293.
7. Skorowidz osobowy do sprawozdań stenograficznych z posiedzeń plenarnych Sejmu-pos.1 (28.11.19220-pos.340 93.11.1927-ostatnie). Warszawa 1962 mps. w Bibliotece Sejmowej, s.650.
8. Parlament Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1927, (red.)H. Mościcki i W. Dzwonkowski, s.196-197.
9. Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Rzeszowie, akta gminy Babica, sygn. akt 1, zespół 732.
10. Tomasz Bereza „Encyklopedii Rzeszowa” ((Rzeszów 2004, str. 670).
11. Prywatne archiwum regionalne Zdzisława Domino.