BABICA - Strona domowa

O sławnym rodzie Pinińskich, herbu Jastrzębiec jako byłych właścicielach Babicy

Przez 130 lat od 1723 do 1853 r. Babica wraz z istniejącym od wczesnego średniowiecza do początków XVIII w. przysiółkiem (majątkiem rycerskim) Próchenka, której nazwa pochodzi od byłych właścicieli Procheńskich, należała do rodu Pinińskich. Od XVII do XX w. byli znaczącym rodem w Małopolsce, na terenie Podkarpacia oraz w regionie kujawsko-pomorskim.

Herb rodu Pinińskich - Jastrzębiec odm., w dyplomie dla Jerzego hr. Pinińskiego
i jego potomków w linii męskiej, podpisanym w Wiedniu dnia 01.12.1780

Nazwisko tej rodziny pochodzi od nazwy włości Pinino, w ziemi dobrzyńskiej, którą za 100 grzywien kupił Andrzej „Słup” Dołęga z Wierzbicka od szlachetnej Magdaleny dnia 26.11.1379 r., syn Myślibora Dołęgi, marszałka łęczyckiego w 1335 roku, sędziego dobrzyńskiego w 1345 roku. Więc Myślibora należy uważać za protoplastę rodu Pinińskich herbu Jastrzębiec. Jego syn Andrzej, nabywca Pinina, zajmował zaszczytne urzędy starosty łęczyckiego (1392) i sędziego dobrzyńskiego (1364 – 1413), a następne dwa pokolenia trzymał w swoich rękach stanowisko kasztelana rypińskiego, a potem dobrzyńskiego od 1418 do 1454. W tym okresie i później panowie na Pininie byli spokrewnieni z pierwszymi rodami tej części Polski, na przykład z Karnkowskimi herbu Junosza, z których Stanisław był prymasem Polski w latach 1581-1603, i z przyszłymi hrabiami Moszczeńskimi herbu Nałęcz, Czapskimi herbu Leliwa, Działyńskimi h. Ogończyk oraz Lasockimi h. Dołęga.

Pinino przechodziło drogą spadkową przez wiele pokoleń. W XVII w. cześć Pinina należało do Stanisława, który za zasługi dla ojczyzny, został obdarowany przez króla innymi licznymi nadaniami ziemi. Z drugiego małżeństwa z Anną Jasińską miał dwóch synów Pawła i Józefa.

Babica przed 1723 r. była w rękach Remigiana Ulenieckiego herbu Przerowa z Husowa koło Łańcuta, który urodził się ok. 1670 r. Był on podstolim latyczyńskim i komisarzem z sejmu z 1703 r. Do ziemi przemyskiej przybyli z Czerska. Wspominany jest Grzegorz Uleniecki który podpisał z innymi dekret księstwa mazowieckiego przeciwko heretykom w 1526 r. Później na Uleńcu gospodarował Aleksander Uleniecki. Jego syn Florian z pierwszą żoną miał syna Ignacego i córkę po mężu Pinińską, z drugą żoną Wolską herbu Nowina trzech synów: Michała który poślubił Nowicką, Józefa i Antoniego oraz trzy córki: Ludwikę za Ustrzyckim skarbnikiem przemyskim, Franciszkę zamężną za Kostkiewicza oraz trzecią która zmarła za młodu. Z tego rodu wspominana jest także Jadwiga żona Mikołaja Wierzechowskiego oraz Elżbieta żona Piotra Oraczewskiego.

Z oryginalnych dokumentów przedstawionych władzom austriackich w 1776 roku przez Stanisława i Jerzego hr. Pinińskich, to ich ojciec Józef Piniński otrzymał Babicę w 1724 r. od swojego teścia: Remigiana z Uleńca Ulenieckiego. Nadmienić należy, że żoną Remigiana była Marianna z Gośniewic Wolska (córka Kazimierza z Gośniewic Wolskiego i Konstancji z Boguszyc Boguskiej, bratanica Szymona, który był jej opiekunem po śmierci jej ojca) czyli z rodziny poprzednich właścicieli Babicy. Najwyraźniej doszło do podziału majątkowego, albo spadku, u Wolskich na skutek którego Babica przeszła z ich rąk poprzez Ulenieckich do Pinińskich.

Wiadomo nam, że Józef Piniński urodził się w 1685 r. i był pierwszym z rodu Pinińskich panem na Babicy. Co więcej, Józef był to pierwszy Piniński który miał swoją siedzibę w tej części Polski. Wraz z jego starszym bratem, Pawłem, odziedziczył po rodzicach dobra Karsy (powiat Raciąż) w okolicach Płocka. W pokoleniu tychże rodziców, Jana i Teofili z Wielkiej Góry Górskiej Pinińskich, rodzina miała swoją główną siedzibę na ziemi płockiej, właśnie w Karsach, choć posiadała inne majątki na ziemi dobrzyńskiej.

Gdy Paweł i Józef byli pełnoletni doszło do podziału majątkowego na skutek którego Paweł otrzymał Karsy w całości, a Józef pieniądze. Z jakiegoś powodu Józef podjął decyzję by przemieścić się do ziemi rzeszowskiej, gdzie kupił prawo od Lubomirskich do dóbr Malawa, Malawka i Wilkowyja, oraz dzierżawił Pawłokomę od Wapowskich. Zachował się dokument w tej sprawie, w którym czytamy: „W grodzie przemyskim, w dniu 18 kwietnia 1716, Oświeceni książęta Lubomirscy wielmożnemu Józefowi Pinińskiemu stolnikowi żytomierskiemu dobra Malawa, Malawka i Wilkowia w sumie 50 000 zastawiają”, i tam, w Malawie pod Rzeszowem, Józef wybudował nowy kościół w 1722 roku. Ożenił się w wieku 27 lat w 1712 r. z Barbarą ze Skarbków-Borowskich, herbu Habdank, ale ona zmarła młodo (zapewne przy porodzie). Pięć lat później, w 1717 roku, ponownie się ożenił, tym razem z Zofią z Rojewa Kaczkowską, herbu Pomian, która niebawem po ślubie również zmarła. W 1726 r. ufundował epitafium dla swoich pierwszych dwóch żon w kościele ojców Pijarów w Rzeszowie. Tworzy je prostokątna tablica marmurowa w drewnianej, złoconej ramie, z rzeźbioną trumną, krzyżem, różańcem i księgą w jej górnej części. Po bokach zwisają kampanule, dół ozdabia palmeta i ornament cęgowy. W środku inskrypcja łacińska o treści: „DOM Specta Viator In hoc Marmore Theatrum dolori ponir. Amor Vic consumptis lachrymis, semper oleat quo semel deflevit ILLUSTRIS M.D. JOSEPHUS PININSKI DAPIFER ŻYTOMIRIENSIS Geminas Uxori tes uno romulans animo BARBARAM SKARKOWNA-BOROWSKA Uxori primi, ultimi Dolores SOPHIAM KACZKOWSKA Uxori secunndi affectus primi Utraq. Thesaurum terra defolsum quem a Corde amisit hoc lapide eruit ad memoriam Anno 1726 suo a maerori perpetuo. Tu qui legis, ne dixeris Amorem caecum Videt inter umbras, quos in amavis”. Dopiero rok po ślubie z jego trzecią żoną, Zofią z Uleńca Uleniecką, herbu Przerowa, został pełnoprawnym właścicielem majątku, czyli Babicy z Zarzeczem (dokument wspomina również Prochnę). Musiał być właścicielem jakichś innych, pewnie mniejszych, posiadłości na ziemi płockiej lub dobrzyńskiej, dlatego że synowie Józefa (hrabiowie Stanisław i Jerzy) piszą o swoich odziedziczonych „posiadłościach za kordonem”. (Po rozbiorach „kordon” to granica między Galicją a pozostałą częścią pierwszej Rzeczypospolitej).

Józef i Zofia z Ulenieckich Pinińscy wraz z synami Stanisławem i Jerzym (przyszłymi hrabiami) żyli sobie bardzo wystawnie na swoim majątku w Babicy, gdzie często zapraszali na wielkie polowania w swoich lasach. Hrabia Ewaryst Konopatnicki (1734-1788) opisał ich dom jako „pięknie urządzonym pałacu ozdobionym statuami”. I na zakończenie tego wątku ciekawostka historyczna: Józef Piniński (1685 – 1735), stolnik żytomierski podpisał elekcję Augusta II Mocnego.

Józef Piniński z Babicy jako św. Józef. Obraz
w kościele parafialnym w Babicach n. Sanem

W tym momencie dziejów Babicy pojawia się bezpośrednia aluzja do krewnych Pinińskich po kądzieli. Mianowicie dziadek i stryjeczny dziadek Remigian oraz Florian z Uleńca Ulenieccy walczyli razem z Janem III Sobieskim w 1683 r. pod Wiedniem. Pewne źródła podają, że Remigian i Florian to ta sama osoba. Remigian był nie tylko cześnikiem podolskim, ale także towarzyszem lekkiej chorągwi królewskiej. Florian zaś, cześnikiem żydaczewskim i miał swój własny regiment pieszy. Ich herb to Przerowa, na którym występuje złoty proporzec, identyczny z tym który oglądamy w kościele w Babicach, w prawej ręce św. Floriana.

Przerowa, herb Ulenieckich

Niebawem Babica stała się główną siedzibą rodu Pinińskich. To właśnie w Babicy, w miejscu gdzie wcześniej znajdował się zamek i to zapewne o cechach obronnych, powstał klasycystyczny pałac zdobiony niezwykłymi rzeźbami. „Encyklopedia do krajoznawstwa Galicji” Schneidera podaje, że w połowie XVIII w. pałac ten słynął ze wspaniałych wnętrz i że właściciele często organizowali wielkie polowania, gdyż otaczające pałac wzgórza i lasy roiły się od zwierzyny.

Z małżeństwa z Zofią Uleniecką Józef Piniński jak już wspomniałem miał dwóch synów: Stanisława de Pinino Pinińskiego zwanego również ‘de Brzóze’ (od nazwy majątku rodzinnego niedaleko Pinina, na ziemi dobrzyńskiej) oraz Jerzego de Pinino Pinińskiego. Synowie ci z bólem patrzyli później na pierwszy rozbiór Polski w 1772 r. Większość ich rodowych dóbr znalazła się na terenie Austrii.

Ale wcześniej w 1740 r. Wilhelm Haudring, plenipotent Józefa i Zofii de Ulenice Pinińskich, zabezpieczył imieniem swej pani 2000 tynfów na tych dobrach dla kościoła parafialnego w Czudcu. Sądem kompromisarskim z dnia 16 lipca 1744 r. odbytym w sprawie podziału dziedzictwa po Zofii Pinińskiej, między jej synami Stanisławem i Jerzym Pinińskimi, ten ostatni został dziedzicem Babicy. Ich ojciec Józef Piniński zmarł w 1735 r. (urodzony w 1685 r.). Ostatnia, trzecia żona Zofia z Uleńca Uleniecka Pinińska zmarła w 1744 r.

Stanisław z Pinina Piniński, starosta pilzneński od 1744 r. i jego brat, Jerzy z Pinina Piniński, stolnik pilzneński i żytomierski oraz kawaler orderu św. Stanisława, otrzymali od Cesarzowej Marii Teresy dziedziczny tytuł hrabiowski w Galicji z predykatem ‘Spectabilis ac Magnifici’, po niemiecku ‘Hoch und Wohlgeboren’, po polsku ‘Jaśnie Wielmożny’, w Wiedniu w dniu 5 grudnia 1778 roku, dyplomy zaś datowane Wiedeń 1 grudnia 1780 roku, potwierdzone przez Józefa II, Cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Obaj bracia wylegitymowali się w galicyjskim Wydziale Stanów jako hrabiowie, Jerzy dnia 12 września 1782 roku, a Stanisław dnia 25 maja 1789 roku.

Pinińscy otrzymali ich tytuł, nie tak jak w przypadku innych, za zasługi dla austriackich władz zaborczych, lecz z powodu ich pozycji w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, ponieważ ci którzy piastowali najważniejsze starostwa mieli prawo do tytułu hrabiowskiego na podstawie prawa ogłoszonego w 1776 roku przez Cesarzową Marię Teresę pod warunkiem, iż mogli udowodnić swoje szlachectwo po mieczu i kądzieli od kilku pokoleń wstecz.

Pieczęć lakowa Stanisława hr. Pinińskiego,
syna Józefa z Babicy, z ok. 1790 r. (z Bibioteki
im. Stefanyka we Lwowie - dawne Ossolineum)

To prawo miało na cel wcielenie polskiej szlachty do odpowiednich austriackich struktur społeczno-politycznych, które znały wyższą utytułowaną arystokrację a niższą klasę nieutytułowaną, w przeciwieństwie do Rzeczypospolitej gdzie dziedziczne tytuły szlacheckie prawie nie istniały z powodu teoretycznej równości wszystkich członków stanu szlacheckiego, mimo ogromnych różnic społeczno-majątkowych.

Pierwsza żona Stanisława Pinińskiego starosty pilzneńskiego w latach 1744 – 1790, Marianna Drohojowska herbu Korczak, była córką kasztelana przemyskiego Józefa i urodziła mu jednego syna, Antoniego w dniu 7 marca 1800 r. Został on elektorem z województwa ruskiego w 1764 r. Poślubił Józefę Teklę Salomelę, hrabiankę z Posławic herbu Ankwicz , urodzoną 4 sierpnia 1777 r. Miał z nią miał jedną córkę: Mariannę Kunegundę Annę urodzoną w 1797 r. Stanisław i Marianna mieli obok syna Antoniego również córkę Barbarę która w 1768 r. wyszła w Humniskach za mąż za Ignacego Pantaleona Łaszewskiego herbu Szeliga, pułkownika pieszej gwardii królewskiej, miecznika przemyskiego w 1769 r. Nadmienić tu należy, że drugą żoną Stanisława, po śmierci Marianny Drohojowskiej co miało miejsce ok. 1794 r. była Klara Neczyporowicz, którą poślubił ok. 1797 r. Stanisław hr. Piniński zmarł po 7 marca 1800r.

Bogactwa Jerzego Pinińskiego, syna Józefa i brata wspomnianego Stanisława były wielkie. On też w 1745 r. zabezpieczył na dobrach w Babicy i Zarzeczu dla PP. Franciszkanek u s. Józefa w Krakowie kapitały 7000 złp. i 3000 złp., a w 1767 r. dla Bractwa Różańcowego w Czudcu 200 złp. Oprócz tych ciężarów w tabuli krajowej na dobrach Babicy był też kapitał 5000 złp. zapisany przez Wojciecha Grabieńskiego z roku 1752 na rzecz szpitala dla chorych księży, który znajdował się obok kościoła św. Rocha w Przemyślu. Kapitał ten obciążał własność Czudca.

Posiadłość dworska w Babicy według metryki józefińskiej w 1789 r. zajmowała:
- 245 mg 1464 kw. sąż. roli z dochodem rocznym 1311 złr 26 kr.
- 65 mg 1418 kw. sąż. ogrodów i łąk z dochodem rocznym 281 złr
- 266 mg 478 kw. sąż. pastwisk i lasu z dochodem rocznym 55 złr 48 kr.

Po ojcu Jerzy odziedziczył dobra babickie w 1744 r. Ożenił się z Teklą Gumowską h. Topór, córką Stanisława właściciela dworu Nowotaniec k. Sanoka, łowczego lwowskiego w 1748 r. i Teresy Kobielskiej herbu Jeliwa, miecznikowej sanockiej. Po jej śmierci żeni się z Katarzyną Woszczycką herbu Ślepowron (vel Wojszczycka de Wojszczyce h. Korwin vel Woszczyńska h. Habdank). Zmarła w Babicy 3 marca 1827 r. i spoczęła na cmentarzu parafialnym w Czudcu.

Odziedziczone dobra z pewnością przynosiły spore dochody skoro w roku 1767 r. kupił Bachów z przyległościami za 245 000 złp. W roku 1785 kupił od Michała Mniszcha klucz krasiczyński (Krasiczyn z zamkiem, Nahurczany, Tarnawce, Komara, Śliwnicę, Kupnę i część Chyrzyny) i klucz rokietnicki (Rokietnica Górna i Dolna, Tuligłowy). Od Szembeków i Wapowskich kupił Krasice i Korytniki za 140000 złp.

Jerzy hr. Piniński z Krasiczyna i Babicy       Jerzy hr. Piniński z Krasiczyna i Babicy
jako św. Jerzy. Obraz w kościele                 jako św. Florian. Obraz w kościele
parafialnym w Babicach n. Sanem               parafialnym w Babicach n. Sanem

Rok później w 1786 dokonał zakupu Babic n/Sanem ze Skopowem za 95 000 złp od Antoniego Gorzkowskiego. W przeciągu kilkudziesięciu lat Jerzy Piniński stał się jednym z największych ziemian w tej części Polski. Z pewnością swoją fortunę zawdzięczał przede wszystkim dobremu gospodarowaniu w swoich posiadłościach. Sam klucz krasiczyński i rokietnicki obejmował areał około 9 500 ha i obejmował 2 miasta i 12 wsi, a posiadał jeszcze miasteczko Babice oraz Bachów i Bystrowice.

Pierwszą dobrodziejką babickiego kościoła (przyp. moje Z.D. – dotyczy Babic n. Sanem) związaną rodzinnie z Pinińskimi była babka Jerzego - Marianna z Wolskich Uleniecka cześnikowa podolska. Była pierwszą dobrodziejką tamtejszego kościoła, związaną rodzinnie z Pinińskimi. Ona to przed rokiem 1744 za uzyskane łaski złożyła wotum umieszczone przy cudownym obrazie Matki Boskiej Babickiej w Babicach.

Jerzy Piniński jak podkreślają niektóre zachowane źródła archiwalne oraz Piotr Piniński w swojej pracy „Ostatni sekret Stuartów” osobistych osiągnięć miał niewiele, głównie w dziedzinie gospodarczej. Otrzymał w dniu 27 grudnia 1791 r. tytuł kawalera Orderu Św. Stanisława oraz ufundował i wyposażył piękny barokowy kościół w swej posiadłości w Babicach. Olbrzymie portrety fundatora i jego żony do dziś wiszą po obu stronach ołtarza tego kościoła. Zakuty w imponującą zbroje Jerzy przedstawiony jest jako swój patron, św. Jerzy. Pod koniec życia miał spore majątki: w ich skąd wchodził pałac w Babicy, zamek w Krasiczynie, kilka dworów, dwa miasta i około dwudziestu wsi.

Ośrodkiem posiadłości był zamek w Krasiczynie, wzniesiony w XVI w. Po Wawelu była to najwspanialsza renesansowa rezydencja w Polsce. W inwentarzu nowej prowincji, przeprowadzonym w 1811 r. przez Austriaków, opisano go jako „najstarszą i najlepiej utrzymaną rezydencję magnacką” w województwie przemyskim. W 1832 r. lwowski periodyk „Rozmaitości” pisał, że „do zamków starożytnych w Galicji, najlepiej dotąd zachowanych, należy niezawodnie zamek w Krasiczynie…”.

Tekla Pinińska pierwsza żona Jerzego, jako                    Jerzy hr. Piniński z Krasiczyna i Babicy jako
św. Tekla. Obraz w kościele parafialnym            św. Franciszek-Ksawery. Obraz w kościele parafialnym
w Babicach n. Sanem                                                            w Babicach n. Sanem

Jerzy Piniński wraz z swoją drugą żoną Katarzyną z Woszczyckich Pinińską był właścicielem Babicy do swojej śmierci, która spotkała go 28 marca 1793 r. Pochówek jego odbył się w kaplicy zamkowej w Krasiczynie. Katarzyna zmarła 3 marca 1827 r. Po jego śmierci posiadłości uległy rozproszeniu. Miał ośmioro dzieci. Już wcześniej niektóre majątki przeszły jako posag w ręce córek. I tak Petronella, żona Stefana hr. Komorowskiego h. Korczak, a potem Michała Chościaka Popiela h. Sulima, otrzymała Bystrowice i część Działoszyc, a drugą część otrzymała córka Anna, żona Stanisława Chościaka Popiela h. Sulima. Hiacynta zaś była żoną Jana Adolfa Drohojowskiego h. Korczak, a potem Józefa Bełżeckiego h. Jastrzębiec. Najstarszy syn z pierwszego małżeństwa, Michał odziedziczył Bachów, ale zmarł młodo w 1787 roku, po czym miejscowość odziedziczyła jego siostra przyrodnia z drugiego małżeństwa, Marianna, żona Antoniego hr. Humnickiego.

Katarzyna hr. Pinińska, druga żona Jerzego,
jako św. Katarzyna. Obraz w kościele
parafialnym w Babicach n. Sanem

Jednak pozostałe posiadłości zmarłego Jerzego dalej stanowiły jedną całość jako wspólną własność drugiej żony Katarzyny wraz z dziećmi z drugiego małżeństwa, aż do 1825 roku kiedy doszło do formalnego podziału majątkowego. W tym okresie Katarzyna mieszkała na zamku krasiczyńskim, a niedługo po śmierci męża wyszła za mąż za Jana Grabieńskiego h. Pomian (05.06.1753 – 21.10.1839), szambelana królewskiego, starostę radynickiego, członka Stanów Galicyjskich i właściciela Czudca. Jednocześnie najstarszy syn z drugiego małżeństwa, Józef Ignacy Erazm Nepomucen Jerzy, mieszkał w pałacu w Babicy na skutek podziału z 1825 (urodzony w Babicy w 1775 r. , zmarł po 1854 r.). Józef w 1817 r. został członkiem Stanów Galicyjskich z grona magnatów.

Józef został także właścicielem klucza krasiczyńskiego, brat Kajetan zaś dziedzicem klucza rokietnickiego, a najmłodszy z braci o 5 imionach Franciszek Ksawery Zachariasz Michał Nepomucen (ur. 7 września 1783) został „panem” na Babicach.

Jak widać, Józef Piniński otrzymał zamek w Krasiczynie i cały klucz krasiczyński obejmujący w 1811 roku dwa miasteczka i dwanaście wsi, z których zamek wraz z siedmioma wsiami (Nahurczany, Tarnawce, Komarę, Korytniki, Śliwnicę, Krasice i Kupnę) sprzedał Leonowi ks. Sapiesze w dniu 20 października 1835 za cenę 180 000 zł. Po nabyciu Krasiczyna Sapiehowie wyjęli szczątki byłych właścicieli ze swoich pochówków pod Basztą Boską i położyli pod posadzką krypty. To samo kilkadziesiąt lat później uczynili Moskale wyrzucając szczątki Sapiehów.

W 1821 r. Franciszek Ksawery Zachariasz Michał Nepomucen Piniński ożenił się z Domicellą Maryanną Korziak wyznania luterańskiego. Z tego związku miał czterech synów: Eustachego Stanisława i Leonarda Franciszka Ksawerego, Antoniego i Wiktora. Gdy zmarł Kajetan Piniński klucz rokietnicki przeszedł po połowie na Eustachego i Leonarda, który odkupił część Eustachego i sam został właścicielem Rokietnic.

Franciszek Ksawery hr. Piniński brał udział w powstaniu listopadowym w latach 1830 – 1831 jako ochotnik. Z wojny wrócił ranny, co było przyczyną jego śmierci w dniu 23 września 1835 r. (urodzony w 1783 r.). Jak się wydaje został pochowany w babickim kościele. Babice odziedziczyli wszyscy jego czterej synowie (po równej części), jednak ok. roku 1850 sprzedali te dobra Eustachemu hr. Dembińskiemu, który w jakimś sensie był związany z Pinińskimi, gdyż po śmierci Franciszka Ksawerego stał się opiekunem jego synów, a następnie właścicielem Babic. Leonard hr. Piniński ożenił się z Julią Teresą de Nikorowicz, prawnuczką ostatniej z rodu królewskiego Stuartów, Karoliny ks. Albany. W ten sposób ich potomkowie stali się najbliższymi krewnymi tejże wygasłej szkocko-angielskiej dynastii.

Leonard hr. Piniński (w roku 1853)           Julia Teresa z Nikorowiczów
                                                                         hr. Pinińska (w roku 1869)

Eustachy po sprzedaży Babic zamieszkał w Wiedniu, gdzie jako wielki „oryginał” pracował nad udoskonalaniem materiałów wybuchowych, uważał się za wybitnego znawcę herbat, a może i z tego powodu nie ożenił się. Antoni zaś był majorem, a Wiktor rotmistrzem w armii CK. Obydwaj zmarli bezdzietni.

W 1846 r. podczas ruchów chłopskich, na Budach u Maca i Szmigla ukryto wszystkie skarby dworskie z Babicy i Czudca. Schował się tam także sam hrabia Józef Piniński oraz mnich. Ruchy te odbiły się szerokim echem wśród ludu, gdyż w kilka lat później Antoni Kolasa z Zarzecza w swoim „Pamiętniku wszelkiego działania na świecie” pisze, że „rabacja powstała na panów, co jem psuli budynki, jak zabijali”. To było niewątpliwie przyczyną do przyśpieszenia decyzji o zniesieniu pańszczyzny z dniem 15 maja 1848 r.

W 1853 roku Józef hr. Piniński odsprzedał Babicę z Zarzeczem, stanowiące dotąd jeden obszar dworski i ciało tabularne, nowym posiadaczom Józefie Łucji i Romanowi hr. Sołtykom. Pragnę zaznaczyć, że Sołtykowie to zasłużony ród senatorski. Choć tytułowali się hrabiami (co i ja powtarzam w tekście) faktycznie do tego tytułu nie mieli prawa. Indemnizację za te dobra wymierzono w kwocie 25392 złr. 12 kr.m.k. Do obszaru dworskiego należał wspaniale urządzony przez Jerzego hr. Pinińskiego pałac z parkiem, a także folwark z licznymi zabudowaniami, młyn i dwie karczmy. Przyczyną tego był fakt, że w 1846 r. Józefa Łucja Pinińska (1827-16.11.1885) córka właściciela Babicy Józefa zawarła związek małżeński z Romanem hr. Sołtykiem (1820-01.05.1873) i tym sposobem zostali nowymi właścicielami Babicy. Wspomniana Józefa Łucja była przez Józefa Pinińskiego adoptowaną w 1838 r. z pozwoleniem cesarza do nazwiska, szlachectwa i herbu Pinińskich, ale bez prawa do tytułu hrabiowskiego. Była córką Pauliny z Vogtów Grabowskiej. Po śmierci męża Romana hr. Sołtyka (1 maja 1873 r. w wieku 51 lat) przez kilka lat mieszkała w Babicy, po czym sprzedała majątek i wyjechała do córki Konstancji Karnickiej na Inflanty. Jej zięć Michał Karnicki herbu „Kościesza odmienna” był właścicielem dóbr Lanckorona w guberni witebskiej, kamerjunkierem dworu rosyjskiego. Zmarła 16.11.1885 r. w Krakowie i została pochowana na cmentarzu Rakowickim.

Nadmienię, że Piotr Piniński udostępnił nam list napisany w języku francuskim przez Józefę z hr. Piniśskich hr. Sołtykową z 1877 r. skierowany do Henryka hr. Wodzickiego, jako odpowiedź na ofertę zakupu Babicy przez Wodzickiego. Jednakże do transakcji nie doszło.

Majątek w Babicy składał się z dwóch folwarków. Ich powierzchnia to 890 morgów, w tym: 560 morgów ziemi ornej, 200 mórg lasu, 100 mórg nowo posadzonego lasu i 30 morgów łąk i ogrodów. Cały inwentarz był dobrze utrzymany. Było 35-40 krów holenderskich, 12 fornalek końskich (po sześć w obu folwarkach). Cena majątku wraz z obszernym domem mieszkalnym z dwoma pawilonami na piętrze oraz oranżerią z ładnymi krzewami wynosiła 125 tys.rynk.

Kończąc swoje refleksje historyczne o rodzie Pinińskich, jako byłych właścicielach Babicy należy podkreślić, że ich potomek Piotr, syn Stanisława z Warszawy w swojej niezwykłej publikacji „Ostatni sekret Stuartów” (Wydawnictwo DiG Warszawa 2001), udowodnił związek Pinińskich ze sławnym rodem Stuartów. Żyją liczni potomkowie ostatnich Stuartów. Seniorem ich był Stanisław hrabia Piniński, a także wspomniany już jego syn Piotr i wnuk Aleksander. Jedynie ich droga spadkowa od Karoliny Stuart przeszła tylko dwukrotnie przez linię żeńską.

         Stanisław Aleksander Hieronim Mieczysław                         Piotr hr. Piniński wraz z synem Aleksandrem
        hr. Piniński (16.02.1925 – 09.08.2009),                                                (fot. Ł. Mendychowski)
         ekonomista, pilot Polskich Sił Powietrznych
       przy RAF-ie w latach 1944-45

Dla dziejów Babicy podkreślenia wymaga fakt wzajemnej koligacji z sąsiednimi właścicielami majątków ziemskich. Istniał bardzo ścisły rodzinny związek z właścicielami Czudca. Jan Grabieński herbu Pomian (05.06.1753 – 21.10.1839) był synem Wojciecha Grabieńskiego, dziedzica dóbr czudeckich, właściciela Babic n. Sanem, podkomorzego królewskiego, starosty stężyckiego i Katarzyny Karoliny z Małachowskich herbu Nałęcz. Żoną jego była Katarzyna Woszczycka herbu Abdank (zmarła 03.03.1827 r.) wdowa po byłym właścicielu Babicy, Jerzym Pinińskim. Zbudowane na początku XVIII w. kościoły w Czudcu i Babicach n. Sanem w stylu barokowym otrzymały wezwanie Trójcy Świętej. Wiele cech wspólnych zawiera wnętrze tych świątyń. W ołtarzach głównych są podobne obrazy nawiązujące do wezwań pod jakimi je zbudowano i konsekrowano. Wreszcie zostały ufundowane kamienne, wysokie pomniki ku czci św. Józefa. W naszej Babicy jest to barokowa kolumna toskańska zwieńczona kamienną rzeźbą św. Józefa z Dzieciątkiem (w rozwidleniu drogi wjazdowej do byłego dworu). Jest ona kojarzona z protoplastą babickich właścicieli Józefem Pinińskim.

     Jastrzębiec odm., prawo do którego mają                     Akt chrztu z Archiwum Pinińskich we
potomkowie linii męskiej Stanisława hr.Pinińskiego,           Lwowie ( Biblioteka Stefanyka, dawne
starosty pilzneńskiego, oraz jego brata Jerzego             Ossolineum) z 1783 r. – wypis wykonany
hr.Pinińskiego z Krasiczyna, stolnika żytomierskiego,         przez proboszcza czudeckiego w 1876 r.
na podstawie dyplomów podpisanych w Wiedniu w        dla Franciszka Ksawerego hr. Pinińskiego
dniu w Wiedniu w dniu 1.12.1780 względem tytułów          s. Jerzego i Katarzyny, gdzie się urodził
hrabiowskich nadanych w Wiedniu w dniu 5.12.1778 r.

Przedstawiając zarys genealogiczny rodu Pinińskich, jako byłych właścicieli majątku w Babicy zasygnalizować należy ich największą rodową indywidualność. Był nim niewątpliwie prof. Leon hr. Piniński, teoretyk i historyk prawa, polityk, konserwatysta, krytyk muzyczny i literacki, związany przez całe życie z Lwowem. Tam się urodził w rodzinie ziemiańskiej 8 marca 1857 r. w rodzinie Leonarda i Julii z Nikorowiczów i tam zmarł 4 kwietnia 1938 r. Został pochowany na cmentarzu Łyczakowskim. Studiował prawo na Uniwersytecie Lwowskim. Po ukończeniu uniwersytetu w 1878 r., studia uzupełniające odbył w Lipsku, Berlinie i Wiedniu. W 1880 r. uzyskał stopień doktora praw. W 1886 r. habilitował się i uzyskał prawo wykładania prawa rzymskiego na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie.

Po śmierci ojca zarządzał rozległymi dobrami ziemskimi i działał w Towarzystwie Kredytowym Ziemskim. Właściciel dóbr rodzinnych Grzymałów, w pow. skałackim. W 1889 r. został wybrany na posła do austriackiej Rady Państwa. Był w gronie przywódców Koła Polskiego. W 1891 r. został mianowany profesorem zwyczajnym prawa rzymskiego. W 1894 r. powołany dożywotnim członkiem austriackiego Trybunału Państwa. Był znawcą kultury europejskiej i polskiej, mecenasem artystów, znawcą muzyki i literatury pięknej. Sam kolekcjonował dzieła sztuki. Czynnie działał na rzecz ochrony zabytków, m.in. opracował własny projekt odnowienia i urządzenia Wawelu. Odegrał kluczową rolę przy odzyskaniu Wawelu od wojska austriackiego. Stał się najważniejszym ofiarodawcą Wawelu, jako fundator Fundacji Wawelskiej im. Leona hr. Pinińskiego, składającej się z ponad 300 dzieł sztuk o ogromnej wartości.

W 1898 r. cesarz Franciszek powołał Leona hr. Pinińskiego na urząd namiestnika Galicji. W latach 1916-1918 miał inna wizje wolnej Polski niż marszałek Józef Piłsudski. Leon nie chciał aby żeby imperium austriacko-wegierskie upadło i nie przewidując że do tego dojdzie, uważal, ze po pierwszej wojnie światowej, najlepiej byłoby, aby doszło do jeszcze dalej idącej decentralizacji dla Galicji, do której pozostałe części Polski (czyli rosyjska i pruska) dołączyłyby się, by razem zostać odrodzoną Polską, pod berłem Habsburgów. Inaczej mówiąc, on chciał, aby powstało imperium austro-węgiersko-polskie. Po I wojnie światowej Piniński oddał się pracy naukowej. W latach 1928-1929 pełnił funkcję rektora Uniwersytetu Lwowskiego. Posiadał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Lwowskiego i Wileńskiego. Był odznaczony Komandorią Orderu Polonia Restituta z Gwiazdą. Żoną jego była Maria z hr. Mniszchów, wdowa po Tadeuszu bar. Horochu.

Leon hr. Pininski, 1906 r. Obraz pędzla Jacka Malczewskiego.                     Pomnik Henryka Periera na cmentarzu
Obecnie należy do Fundacji Wawelskiej im. Leona hr. Pinińskiego               Łyczakowskim we Lwowie - Grobowiec
         i znajduje się w zbiorach Muzeum Zamku na Wawelu                             hrabiów Pinińskich. Spoczywa tu m.in.
                                                                                                                                   profesor Leon Piniński (1857-1922) i jego
                                                                                                                                   żona Maria z Mniszchów (1858-1922).
                                                                                                                                   Na wysokim cokole piękna postać siedzącego
                                                                                                                                   cherubina z księgą mądrości wspartą na kolanie.
                                                                                                                                 Zdjęcie archiwalne wykonane przed
                                                                                                                                   renowacją nagrobka

    Źródło:
1. Piotr Piniński Warszawa - syn Stanisława, praprawnuk Leonarda Pinińskiego, właściciela Babic n. Sanem (w ¼).
      - dokumenty archiwalne rodziny Pinińskich z Babicy i Babic n. Sanem
      - publikacja „Ostatni sekret Stuartów” (Wydawnictwo DiG Warszawa 2001)
2. Piotr Haszczyn Babice - „Historia rodu Pinińskich”
3. Jerzy hr. Dunin – Borkowski „Almanach błękitny – genealogia żyjących rodów polskich” str. 685- 688
4. Prywatne archiwum regionalne Zdzisława Domino